8 marca 2012 r. odbyło się posiedzenie Senackiej Komisji Rodziny i Polityki Społecznej poświęcone analizie założeń zmian prawnych proponowanych przez PKPP Lewiatan zawartych w dokumencie pt. „Polskie flexicurity - kształtowanie elastycznego i bezpiecznego rynku pracy”.

Jak zaznaczyła prezentująca raport Lewiatana Małgorzata Rusewicz, bezpieczeństwo pracownika nie łączy się z zatrudnieniem przez wiele lat w jednym miejscu, ale z umiejętnością szybkiego powrotu na rynek pracy po utracie tego zatrudnienia. Aby to osiągnąć, jej zdaniem, niezbędne są zmiany Kodeksu pracy w zakresie dotyczącym czasu pracy, a także rozwiązania dotyczące pracy tymczasowej czy umów cywilnoprawnych.
Raport opierał się na badaniu 200 firm zatrudniających co najmniej 10 osób. Wynika z niego, że obecnie najpopularniejszym rozwiązaniem z zakresu elastycznego czasu pracy jest zatrudnienie na czas określony, które stosowało 76 proc. badanych przez Lewiatana. Drugie miejsce zajęła praca w niepełnym wymiarze (55 proc.). Tylko 13 proc. firm korzystało natomiast z wydłużonych okresów rozliczeniowych czasu pracy (standardowy wynosi 1 miesiąc). W badaniach Lewiatana pracownicy uznali, że elastyczne zatrudnienie powoduj, iż mają więcej wolnego czasu i gwarancję zatrudnienia. Obawiali się natomiast zmiennej wysokości wynagrodzenia, jego obniżki i groźby utraty pracy.
71 proc. badanych pracodawców opowiedziało się za wprowadzeniem do Kodeksu pracy ż okresów rozliczeniowych wyjaśniając, że poprawi to u nich pracy zaś 14 proc. było przeciwnych podkreślając wiążące się z tym dodatkowe koszty administracyjne.
Lewiatan pytał też o umowy na czas określony. 80 proc. pracodawców twierdziło, że po okresie ich stosowania przez 2 lata podpisu z pracownikami umowę na czas nieokreślony, a tylko 2 proc., że nie przedłuża współpracy w żadnej formie. Średnio umowy na czas określony były zawierane na 10 miesięcy, ale było ich w tym czasie 4 lub 5., gdyż badania obejmowały okres stosowania tzw. ustawy antykryzysowej, która na takie rozwiązanie pozwalała (obecnie można zawrzeć tylko 2 takie umowy oraz jedną na okres próbny).
50 proc. pytanych pracowników było przeciwnych utrzymaniu rozwiązań antykryzysowych w zakresie umów na czas określony  Obawiają się w związku z tym niższych pensji, zwolnień, braku zabezpieczenia emerytalnego.
Senatorowie podkreślali znaczenie raportu Lewiatana choćby dlatego, że dotychczas przy okazji rozmów na temat zmian w Kodeksie pracy brakowało tego typu badania opinii pracodawców i pracowników. Niezupełnie zgadzali się jednak z wynikającymi z raportu opiniami, że elastyczny czas pracy np. ułatwia godzenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi czy powoduje większe bezpieczeństwo zatrudnienia.
W drugiej części posiedzenia senackiej komisji, Lewiatan przedstawił swoje propozycje zmian w Kodeksie pracy dotyczące czasu pracy. Są one następujące:
1.    Zachowanie przepisów art. 25 (1) Kp, dotyczącego umów na czas określony, z ograniczeniem okresu ich stosowania do 3 lat.; po 3 latach umowa czasowa przekształcałaby się w umowę na czas nieokreślony, ale taką, w której okres wypowiedzenia wynosiłby 1 miesiąc i tak byłoby przez 2 lata; łącznie po 5 latach zastosowanie miałaby standardowa umowa na czas nieokreślony z 3-miesięcznym okresem wypowiedzenia i koniecznością uzasadnienie jej rozwiązania przez pracodawcę; powyższa regulacja miałaby zastosowanie, gdyby między umowa nie było dłuższych przerw niż 3 miesiące, każda umowa na czas określony mogłaby być skrócona w umowie lub w układzie zbiorowym pracy.
2.    Wprowadzenie tzw. umowy projektowej na czas realizacji konkretnego projektu; inaczej nip umowa na czas wykonania określonej pracy mogłaby być ona wypowiadana z zachowaniem 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia;
3.    Wprowadzenie umowy o tzw. pracę dorywczą;trwałaby ona maksymalnie 5 dni; wy nagrodzenie wynosiłoby  maksymalnie połowę płacy minimalnej; odprowadzane byłyby od niej składki, zdrowotne, wypadkowe, rentowe, na FP i FGSP; z punktu widzenia przepisów emerytalnych byłby to tzw. okres nieskładkowy.
Poza zmianami dotyczącymi umów na czas określony, Lewiatan proponuje:
1.    Rezygnację z dobowego limitu czasu pracy (8 godzin) przy zachowaniu 40-godzinnego tygodnia pracy i 11-godzinnego wypoczynku,
2.    Wprowadzenie indywidualnego dobowego czasu pracy co pozwalałoby rozpoczynać pracę wielokrotnie w ciągu jednej doby, np. o 8 rano jednego dna i o 7 rano dnia następnego, przy czym nie byłaby to praca w godzinach nadliczbowych,
3.    Wydłużenie okresu rozliczeniowego czasu pracy do 12 miesięcy, gdy byłoby to podyktowane obiektywnymi czynnikami,
4.    Wprowadzenie kont czasu pracy dających możliwość rozliczania nadgodzin w kolejnym okresie rozliczeniowym albo w dwóch kolejnych okresach, tyle że w tym drugim przypadku za zgodną zakładowej organizacji związkowej lub, gdy jej nie ma, przedstawicieli pracowników,
5.    Zmiany rozwiązań dotyczących podnoszenia kwalifikacji przez pracowników tak, by pracodawca, który się na to zgodził nie był np. zobligowany do udzielania urlopu na naukę oraz, by kwestie związane z podnoszenie kwalifikacji były zawarte w umowie stron.
Podczas posiedzenia komisji, Lewiatan przedstawił również problemy związane z efektywnością programów rynku pracy i związane  tym propozycje kontraktowania zadań poza system urzędów pracy. Zaznaczono, że w zasadzie nieefektywne są dzisiejsze działania urzędów pracy jeśli chodzi o powrót na rynek pracy takich osób jak np. matki, które kilka lat wychowywały dzieci czy osoby powracające z zakładów karnych.
Zdaniem Lewiatana przez najbliższe 3 lata aktywizacja zawodowa powinna być nakierowana przede wszystkim na osoby młode, absolwentów, którzy szczególnie zagrożeni są bezrobociem. Potem, od ok. 2015 r., ze względu na zmiany demograficzne, konieczna będzie zmiana podejścia i aktywizacja głównie osób po 50-tym, a nawet po 60-tym, roku życia.
Aby jednak w system aktywizacji zawodowej skutecznie włączyły się podmioty prywatne, zdaniem Lewiatana, konieczna jest zmiana ustawy o promocji zatrudnienia i rynku pracy gdyż obecnie zawarte w  niej  obwarowania powodują, że prowadzenie takich firm jest nieopłacalne.  Składają się na to np. wymogi utrzymania zatrudnienia przez co najmniej 12 miesięcy, etatu dl osoby, która została przywrócona na rynek pracy. Zyski z takiej działalnością są zbyt niskie, ocenili eksperci Lewiatana.
W Komisji Trójstronnej toczą się rozmowy na temat elastycznego czasu pracy. Związki zawodowe podkreśliły jednak we wspólnym stanowisku, że nie godzą się na nie bez równoczesnych rozmów o umowach cywilnoprawnych, agencjach pracy tymczasowej i innych formach zabezpieczenia pracownika przed nadmierną swobodą w zasadach zatrudnienia. Chodzi o kompleksowe spojrzenie na rynek pracy, a nie jedynie o wprowadzenie ułatwień dla pracodawców.

AG